+ پس از خواندن داستان، در صورت تمایل، نظر و تفسیر خود را از طریق بخش "پیام‌ها و نظرات" در پایین صفحه، ارسال نمائید.
 

علامت عاقل تمام و نیم‌عاقل و مرد تمام و نیم‌مرد و علامت شقی مغرور لاشی

عاقل آن باشد که او با مشعله‌ست                                      او دلیل و پیشوای قافله‌ست

پیرو نور خودست آن پیش‌رو                                                تابع خویش است آن بی‌خویش‌رو

مؤمن خویش است و ایمان آورید                                         هم بدان نوری که جانش زو چرید

دیگری که نیم‌عاقل آمد او                                                   عاقلی را دیده‌ی خود داند او

دست در وی زد چو کور اندر دلیل                                         تا بدو بینا شد و چست و جلیل

وآن خری کز عقل جوسنگی نداشت                                     خود نبودش عقل و عاقل را گذاشت

ره نداند نه کثیر و نه قلیل                                                   ننگش آید آمدن خلف دلیل

می‌رود اندر بیابان دراز                                                       گاه لنگان آیس و گاهی بتاز

شمع نه تا پیشوای خود کند                                               نیم شمعی نه که نوری کد کند

نیست عقلش تا دم زنده زند                                              نیم‌عقلی نه که خود مرده کند

مرده‌ی آن عاقل آید او تمام                                                 تا برآید از نشیب خود به بام

عقل  کامل نیست، خود را مرده کن                                     در پناه عاقلی زنده‌سخن

دفتر چهارم، بیت 2202

قصه‌ی آن آبگیر و صیادان و آن سه ماهی یکی عاقل و یکی نیم عاقل و آن دگر مغرور و ابله مغفل لاشی و عاقبت هر سه

قصه‌ی آن آبگیر است ای عنود                                             که درو سه ماهی اشگرف بود

در کلیله خوانده باشی لیک آن                                            قشر قصه باشد و این مغز جان

چند صیادی سوی آن آبگیر                                                 برگذشتند و بدیدند آن ضمیر

پس شتابیدند تا دام آورند                                                  ماهیان واقف شدند و هوشمند

آنکه عاقل بود عزم راه کرد                                                  عزم راه مشکل ناخواه کرد

گفت با اینها ندارم مشورت                                                 که یقین سستم کنند از مقدرت

مهر زاد و بوم بر جانشان تند                                               کاهلی و جهلشان بر من زند

مشورت را زنده‌ای باید نکو                                                 که تو را زنده کند، و آن زنده کو؟

ای مسافر با مسافر رای زن                                                زانکه پایت لنگ دارد رای زن

از دم حب الوطن بگذر مایست                                            که وطن آن سوست، جان این سوی نیست

گر وطن خواهی گذر آن سوی شط                                       این حدیث راست را کم خوان غلط

سر خواندن وضو کننده، اوراد وضو را

در وضو هر عضو را وردی جدا                                               آمدست اندر خبر بهر دعا

چونک استنشاق بینی می‌کنی                                          بوی جنت خواه از رب غنی

تا ترا آن بو کشد سوی جنان                                               بوی گل باشد دلیل گلبنان

چونک استنجا کنی، ورد و سخن                                         این بود: یا رب تو زینم پاک کن

دست من اینجا رسید این را بشست                                   دستم اندر شستن جانست سست

ای ز تو کس گشته جان ناکسان                                         دست فضل تست، در جانها رسان

حد من این بود، کردم من لئیم                                            زان سوی حد را نقی کن ای کریم

از حدث شستم خدایا پوست را                                           از حوادث تو بشو این دوست را

شخصی به وقت استنجا می‌گفت اللهم ارحنی رائحة الجنه به جای آنک اللهم اجعلنی من التوابین واجعلنی من المتطهرین کی ورد استنجاست و ورد استنجا را به وقت استنشاق می‌گفت عزیزی بشنید و این را طاقت نداشت

آن یکی در وقت استنجا بگفت                                             که مرا با بوی جنت دار جفت

گفت شخصی: خوب ورد آورده‌ای                                         لیک سوراخ دعا گم کرده‌ای

این دعا چون ورد بینی بود، چون                                         ورد بینی را تو آوردی به کون

رایحه‌ی جنت ز بینی یافت حر                                             رایحه‌ی جنت کم آید از دبر

ای تواضع برده پیش ابلهان                                                 وی تکبر برده تو پیش شهان

آن تکبر بر خسان خوبست و چست                                     هین مرو معکوس، عکسش بند تست

از پی سوراخ بینی رست گل                                              بو وظیفه‌ی بینی آمد ای عتل

بوی گل بهر مشامست ای دلیر                                           جای آن بو نیست این سوراخ زیر

کی ازین جا بوی خلد آید ترا                                                بو ز موضع جو، اگر باید ترا

هم‌چنین حب الوطن باشد درست                                       تو وطن بشناس ای خواجه نخست

گفت آن ماهی زیرک: ره کنم                                              دل ز رای و مشورتشان بر کنم

نیست وقت مشورت هین راه کن                                         چون علی تو آه اندر چاه کن

محرم آن آه کم‌یابست بس                                                 شب رو و پنهان‌روی کن چون عسس

سوی دریا عزم کن زین آب‌گیر                                             بحر جو و ترک این گرداب گیر

سینه را پا ساخت می‌رفت آن حذور                                     از مقام با خطر تا بحر نور

هم‌چو آهو کز پی او سگ بود                                              می‌دود تا در تنش یک رگ بود

خواب خرگوش و سگ اندر پی خطاست                                خواب، خود در چشم ترسنده کجاست؟

رفت آن ماهی ره دریا گرفت                                                راه دور و پهنه‌ی پهنا گرفت

رنجها بسیار دید و عاقبت                                                   رفت آخر سوی امن و عافیت

خویشتن افکند در دریای ژرف                                              که نیابد حد آن را هیچ طرف

پس چو صیادان بیاوردند دام                                                نیم‌عاقل را از آن شد تلخ‌کام

گفت: آه، من فوت کردم فرصه را                                          چون نگشتم همره آن رهنما؟

ناگهان رفت او ولیکن چونکه رفت                                          می‌ببایستم شدن در پی بتفت

بر گذشته حسرت آوردن خطاست                                        باز نآید رفته، یاد آن هباست

.................

چاره اندیشیدن آن ماهی نیم‌عاقل و خود را مرده کردن

گفت ماهی دگر وقت بلا                                                     چونک ماند از سایه‌ی عاقل جدا

کو سوی دریا شد و از غم عتیق                                          فوت شد از من چنان نیکو رفیق

لیک زان نندیشم و بر خود زنم                                            خویشتن را این زمان مرده کنم

پس برآرم اشکم خود بر زبر                                                 پشت زیر و می‌روم بر آب بر

می‌روم بر وی چنانکه خس رود                                            نی بسباحی چنانکه کس رود

مرده گردم خویش بسپارم به آب                                          مرگ پیش از مرگ امنست از عذاب

مرگ پیش از مرگ امنست ای فتی                                      این چنین فرمود ما را مصطفی

گفت موتوا کلکم من قبل أن                                                یاتی الموت تموتوا بالفتن

هم‌چنان مرد و شکم بالا فکند                                             آب می‌بردش نشیب و گه بلند

هر یکی زان قاصدان بس غصه برد                                        که دریغا ماهی بهتر بمرد

شاد می‌شد او کز آن گفت دریغ                                           پیش رفت این بازیم رستم ز تیغ

پس گرفتش یک صیاد ارجمند                                              پس برو تف کرد و بر خاکش فکند

غلط غلطان رفت پنهان اندر آب                                            ماند آن احمق، همی‌کرد اضطراب

از چپ و از راست می‌جست آن سلیم                                  تا به جهد خویش برهاند گلیم

دام افکندند و اندر دام ماند                                                  احمقی او را در آن آتش نشاند

بر سر آتش به پشت تابه‌ای                                                با حماقت گشت او همخوابه‌ایی

او همی جوشید از تف سعیر                                              عقل می‌گفتش الم یاتک نذیر؟

او همی‌گفت از شکنجه وز بلا                                             هم‌چو جان کافران قالوا بلی

باز می‌گفت او که گر این بار من                                           وا رهم زین محنت گردن‌شکن

من نسازم جز به دریایی وطن                                             آبگیری را نسازم من سکن

آب بی‌حد جویم و آمن شوم                                               تا ابد در امن و صحت می‌روم

نظرات دوستان:

» برای نوشتن نظرتان درباره داستان یا هر موضوع مرتبط با این جلسه، به قسمت "پیامها و نظرات" در همین صفحه(پایین‌) مراجعه کنید.