قصه‌ي فقير روزي‌طلب بي‌واسطه‌ي کسب:

.: بخش اول :.

برای دانلود مستقیم این بخش، بروی لینک زیر راست‌کلیک کنید و Save Target As را انتخاب کنید:

.: دانلود مستقیم بخش اول :.

دفتر ششم، بیت 1834

قصه‌ي فقير روزي‌طلب بي‌واسطه‌ي کسب

آن يکي بيچاره‌ي مفلس ز درد                     که ز بي‌چيزي هزاران زهر خورد

لابه کردي در نماز و در دعا             کاي خداوند و نگهبان رعا

بي ز جهدي آفريدي مر مرا             بي فن من روزيم ده زين سرا

پنج گوهر داديم در درج سر                         پنج حس ديگري هم مستتر

لا يعد اين داد و لا يحصي ز تو                      من کليلم از بيانش شرم‌رو

سالها زو اين دعا بسيار شد                       عاقبت زاري او بر کار شد

هم‌چو آن شخصي که روزي حلال                از خدا مي‌خواست بي‌کسب و کلال

گاو آوردش سعادت عاقبت                         عهد داود لدني معدلت

اين متيم نيز زاريها نمود                             هم ز ميدان اجابت گو ربود

...

قصه‌ي آن گنج‌نامه کي پهلوي قبه‌اي روي به قبله کن و تير در کمان نه بينداز آنجا کي افتد گنجست

ديد در خواب او شبي و خواب کو                  واقعه‌ي بي‌خواب صوفي‌راست خو

هاتفي گفتش که اي ديده تعب                   رقعه‌اي در مشق وراقان طلب

چون بدزدي آن ز وراق اي پسر                    پس برون رو ز انبهي و شور و شر

تو بخوان آن را به خود در خلوتي                  هين مجو در خواندن آن شرکتي

ور شود آن فاش هم غمگين مشو               که نيابد غير تو زان نيم جو

ور کشد آن دير هان زنهار تو                        ورد خود کن دم به دم لاتقنطوا

اين بگفت و دست خود آن مژده‌ور                 بر دل او زد که رو زحمت ببر

چون به خويش آمد ز غيبت آن جوان             مي‌نگنجيد از فرح اندر جهان

----   ادامهء تفسیر داستان در برنامهء بعد

زهره‌ي او بر دريدي از قلق                          گر نبودي رفق و حفظ و لطف حق

يک فرح آن کز پس شصد حجاب                   گوش او بشنيد از حضرت جواب

از حجب چون حس سمعش در گذشت         شد سرافراز و ز گردون بر گذشت

که بود کان حس چشمش ز اعتبار               زان حجاب غيب هم يابد گذار

چون گذاره شد حواسش از حجاب               پس پياپي گرددش ديد و خطاب

جانب دکان وراق آمد او                              دست مي‌برد او به مشقش سو به سو

پيش چشمش آمد آن مکتوب زود                با علاماتي که هاتف گفته بود

در بغل زد گفت خواجه خير باد                     اين زمان وا مي‌رسم اي اوستاد

رفت کنج خلوتي و آن را بخواند                    وز تحير واله و حيران بماند

که بدين سان گنج‌نامه‌ي بي‌بها                   چون فتاده ماند اندر مشقها

تمامي قصه‌ي آن فقير و نشان جاي آن گنج

اندر آن رقعه نبشته بود اين                         که برون شهر گنجي دان دفين

آن فلان قبه که در وي مشهدست                پشت او در شهر و در در فدفدست

پشت با وي کن تو رو در قبله آر                   وانگهان از قوس تيري بر گذار

چون فکندي تير از قوس اي سعاد                بر کن آن موضع که تيرت اوفتاد

پس کمان سخت آورد آن فتي                     تير پرانيد در صحن فضا

زو تبر آورد و بيل او شاد شاد                       کند آن موضع که تيرش اوفتاد

کند شد هم او و هم بيل و تبر                     خود نديد از گنج پنهاني اثر

هم‌چنين هر روز تير انداختي                       ليک جاي گنج را نشناختي

چونک اين را پيشه کرد او بر دوام                 فجفجي در شهر افتاد و عوام

فاش شدن خبر اين گنج و رسيدن به گوش پادشاه

پس خبر کردند سلطان را ازين                     آن گروهي که بدند اندر کمين

عرضه کردند آن سخن را زيردست                که فلاني گنج‌نامه يافتست

چون شنيد اين شخص کين با شه رسيد      جز که تسليم و رضا چاره نديد

پيش از آنک اشکنجه بيند زان قباد               رقعه را آن شخص پيش او نهاد

گفت تا اين رقعه را يابيده‌ام                         گنج نه و رنج بي‌حد ديده‌ام

خود نشد يک حبه از گنج آشکار                  ليک پيچيدم بسي من هم‌چو مار

مدت ماهي چنينم تلخ‌کام                          که زيان و سود اين بر من حرام

بوک بختت بر کند زين کان غطا                    اي شه پيروزجنگ و دزگشا

مدت شش ماه و افزون پادشاه                    تير مي‌انداخت و برمي‌کند چاه

هرکجا سخته کماني بود چست                  تير داد انداخت و هر سو گنج جست

غير تشويش و غم و طامات ني                   هم‌چو عنقا نام فاش و ذات ني

نوميد شدن آن پادشاه از يافتن آن گنج و ملول شدن او از طلب آن

چونک تعويق آمد اندر عرض و طول               شاه شد زان گنج دل سير و ملول

دشتها را گز گز آن شه چاه کند                    رقعه را از خشم پيش او فکند

گفت گير اين رقعه کش آثار نيست               تو بدين اوليتري کت کار نيست

نيست اين کار کسي کش هست کار           که بسوزد گل بگردد گرد خار

نادر افتد اهل اين ماخوليا                           منتظر که رويد از آهن گيا

سخت جاني بايد اين فن را چو تو                تو که داري جان سخت اين را بجو

گر نيابي نبودت هرگز ملال                          ور بيابي آن به تو کردم حلال

عقل راه نااميدي کي رود                            عشق باشد کان طرف بر سر دود

لاابالي عشق باشد ني خرد                      عقل آن جويد کز آن سودي برد

ترک‌تاز و تن‌گداز و بي‌حيا                            در بلا چون سنگ زير آسيا

سخت‌رويي که ندارد هيچ پشت                  بهره‌جويي را درون خويش کشت

پاک مي‌بازد نباشد مزدجو                          آنچنان که پاک مي‌گيرد ز هو

مي‌دهد حق هستيش بي‌علتي                 مي‌سپارد باز بي‌علت فتي

که فتوت دادن بي علتست                         پاک‌بازي خارج هر ملتست

زانک ملت فضل جويد يا خلاص                    پاک بازانند قربانان خاص

ني خدا را امتحاني مي‌کنند                       ني در سود و زياني مي‌زنند

باز دادن شاه گنج‌نامه را به آن فقير کي بگير ما از سر اين برخاستيم

چونک رقعه‌ي گنج پر آشوب را                     شه مسلم داشت آن مکروب را

گشت آمن او ز خصمان و ز نيش                  رفت و مي‌پيچيد در سوداي خويش

يار کرد او عشق دردانديش را                      کلب ليسد خويش ريش خويش را

عشق را در پيچش خود يار نيست               محرمش در ده يکي ديار نيست

نيست از عاشق کسي ديوانه‌تر                  عقل از سوداي او کورست و کر

زآنک اين ديوانگي عام نيست                     طب را ارشاد اين احکام نيست

گر طبيبي را رسد زين گون جنون                 دفتر طب را فرو شويد به خون

طب جمله‌ي عقلها منقوش اوست               روي جمله دلبران روپوش اوست

روي در روي خود آر اي عشق‌کيش               نيست اي مفتون ترا جز خويش خويش

قبله از دل ساخت آمد در دعا                      ليس للانسان الا ما سعي

پيش از آن کو پاسخي بشنيده بود               سالها اندر دعا پيچيده بود

بي‌اجابت بر دعاها مي‌تنيد                         از کرم لبيک پنهان مي‌شنيد

چونک بي‌دف رقص مي‌کرد آن عليل             ز اعتماد جود خلاق جليل

سوي او نه هاتف و نه پيک بود                    گوش اوميدش پر از لبيک بود

بي‌زبان مي‌گفت اوميدش تعال                    از دلش مي‌روفت آن دعوت ملال

آن کبوتر را که بام آموختست                      تو مخوان مي‌رانش کان پر دوختست

اي ضياء الحق حسام‌الدين برانش                کز ملاقات تو بر رستست جانش

گر براني مرغ جانش از گزاف                       هم بگرد بام تو آرد طواف

چينه و نقلش همه بر بام تست                  پر زنان بر اوج مست دام تست

گر دمي منکر شود دزدانه روح                     در اداي شکرت اي فتح و فتوح

رجوع کردن به قصه‌ي قبه و گنج

نک خيال آن فقيرم بي‌ريا                           عاجز آورد از بيا و از بيا

بانگ او تو نشنوي من بشنوم                     زانک در اسرار همراز ويم

طالب گنجش مبين خود گنج اوست             دوست کي باشد به معني غير دوست

سجده خود را مي‌کند هر لحظه او                سجده پيش آينه‌ست از بهر رو

گر بديدي ز آينه او يک پشيز                        بي‌خيالي زو نماندي هيچ چيز

هم خيالاتش هم او فاني شدي                  دانش او محو ناداني شدي

دانشي ديگر ز ناداني ما                            سر برآوردي عيان که اني انا

اسجدوا لادم ندا آمد همي                         که آدميد و خويش بينيدش دمي

احولي از چشم ايشان دور کرد                    تا زمين شد عين چرخ لاژورد

لا اله گفت و الا الله گفت                            گشت لا الا الله و وحدت شکفت

آن حبيب و آن خليل با رشد                        وقت آن آمد که گوش ما کشد

سوي چشمه که دهان زينها بشو                آنچ پوشيديم از خلقان مگو

ور بگويي خود نگردد آشکار                         تو به قصد کشف گردي جرم‌دار

ليک من اينک بريشان مي‌تنم                     قايل اين سامع اين هم منم

صورت درويش و نقش گنج گو                      رنج کيش‌اند اين گروه از رنج گو

چشمه‌ي راحت بريشان شد حرام               مي‌خورند از زهر قاتل جام‌جام

خاکها پر کرده دامن مي‌کشند                     تا کنند اين چشمه‌ها را خشک‌بند

کي شود اين چشمه‌ي دريامدد                   مکتنس زين مشت خاک نيک و بد

ليک گويد با شما من بسته‌ام                     بي‌شما من تا ابد پيوسته‌ام

قوم معکوس‌اند اندر مشتها                        خاک‌خوار و آب را کرده رها